Αποχαιρετώντας το έτος Debussy



Αποχαιρετώντας το 2012 με τις πολυάριθμες εορταστικές εκδηλώσεις για τα 150 χρόνια από τη γέννηση του Claude Debussy, αξίζει να αναφερθούμε στην εξέχουσα προσωπικότητα του Γάλλου συνθέτη, ο οποίος άλλαξε την πορεία της σύγχρονης μουσικής.

Γεννήθηκε το 1862 και πέθανε το 1918. Σπούδασε πιάνο και σύνθεση στο Conservatoire de Paris. Ταξίδεψε στην Ευρώπη (ως συνοδός-πιανίστας της βαρώνης Φον Μεκ, προστάτιδας του Τσαϊκόφσκι) όπου γνώρισε και επηρεάστηκε από το έργο του Wagner, του Μoussorsky και άλλων συνθετών. Το 1884 κέρδισε το Prix de Rome μια τετραετή υποτροφία σύνθεσης την οποία διέκοψε στη μέση. Αντιδρώντας στον στείρο ακαδημαϊσμό με τον οποίο έκριναν τα έργα του («παράδοξα και με εμπρεσσιονιστική ασάφεια») επέστρεψε στο Παρίσι όπου συναναστράφηκε με εμπρεσσιονιστές ζωγράφους, συμβολιστές ποιητές καθώς και με τον αινιγματικό συνθέτη Erik Satie.

Το 1889 στην Διεθνή Έκθεση του Παρισιού άκουσε μουσική από την Ιάβα. Το gamelan, ένα σύνολο οργάνων (γκόνγκ, μεταλλόφωνα, έγχορδα, φωνές) που έπαιζαν οι κάτοικοι της Ιάβας σε κάθε χωριό, του φάνηκε πως αντιπροσώπευε τη μεταμόρφωση των ήχων «της θάλασσας, του αέρα, των φύλλων» από τον άνθρωπο σε μουσική. Επίσης η χρήση της πεντατονικής κλίμακας, οι ρυθμοί και τα ηχοχρώματα του gamelan του άνοιξαν νέους συνθετικούς δρόμους.

Παντρέυτηκε δύο φορές και από τη δεύτερη γυναίκα του απέκτησε μια κόρη την πολυαγαπημένη του «Chouchou» (Claude-Emma) στην οποία αφιέρωσε το έργο του «Children’s Corner» (για πιάνο).

Το έργο του «Prelude a l’apres-midi d’un Faune», βασισμένο σε ποίηση του Mallarme, θεωρείται το ξεκίνημα της μοντέρνας μουσικής. Τον θεωρούν εμπρεσσιονιστή αλλά ο ίδιος δεν δεχόταν αυτό τον χαρακτηρισμό.

Η μουσική του απαλλαγμένη από το ρομαντικό πάθος, με ρυθμό απελευθερωμένο από την «τυραννία» του μέτρου, την αρμονία να αυτονομεί τις συγχορδίες (αρμονικός βερτικαλισμός) και τα ηχοχρώματα των οργάνων να αποτελούν παλέτα ήχων, δημιουργεί μια ατμόσφαιρα φευγαλέα και ρευστή, ασαφή αλλά στέρεη στη φόρμα της. Ορισμένοι μελετητές του θεωρούν ότι βρίσκουν σε κάποια έργα του μαθηματικούς υπολογισμούς όπως η χρυσή τομή και η σειρά Fibonacci.

O Debussy άλλαξε την πορεία της μουσικής ανοίγοντας το δρόμο για το Ravel, τον Stravinsky, τον Messien, τον Takemitsu κ.ά. Επηρέασε την Τζαζ και το μινιμαλισμό. Το μουσικό του λεξιλόγιο και η ατμοσφαιρά του βρήκε εφαρμογή στη μουσική για κινηματογράφο.

Το πιο γνωστό του έργο είναι το πανέμορφο «Clair de lune» από τη Suite Bergamasque. Από τα ορχηστρικά του έργα «Η θάλασσα» (La mer), το μπαλέτο «Jeux», η όπερα «Pelleas et Melisande». Έγραψε επίσης μουσική δωματίου, πολλά έργα για πιάνο καθώς και έργα για φωνή και πιάνο σε ποίηση γνωστών συμβολιστών ποιητών.


της Μαρίας-Ιωάννας Αναστασίου
"Εφημερίδα Ζωγραφοτυπία, Δεκέμβριος 2012"